انواع محیط کشت
محیط کشت میکروبی چیست؟
محیط کشت میکروبی یا باکتری فرآیندی می باشد که باکتری ها را در شرایطی مناسب قرار می دهد تا توانایی رشد و تکثیر را داشته باشند. میکروب ها موجودات تک سلولی هستند، یعنی تمام اعمال حیاتی را به صورت مستقل و بدون نیاز به سلول دیگری انجام می دهند. همچنین میکروب ها نیاز به غذا، آب و مواد مغذی دارند.
محیط کشت میکروبی یک محیط کاملا مغذی می باشد که تمام موارد مورد نیاز برای رشد یک باکتری مانند مواد غذایی، آب، اکسیژن و… را دارد. معمولا محیط کشت میکروبی به صورت دست ساز و یا طبیعی (در داخل بدن یک جانور) است.
از بین همه ی این محیط ها، خون بهترین محیط کشت میکروبی می باشد، چون خون ph مناسبی دارد. محیط های کشت یاخته برای گیاهان و حیوان ها هستند. محیط های کشت خردزیستی برای رشد دادن میکروب ها به کار می روند.
انواع محیط کشت میکروبی
محیط کشت مغذی
برای رشد باکتری ها استفاده می شود و دارای مواردی مانند آب، گلوکز، نمک و آمینواسیدها است.
محیط کشت انتخابی
در این مورد فقط یک نمونه باکتری انتخاب می شود و از رشد جانوران دیگر جلوگیری می شود.
محیط کشت مایع
در این نوع محیط آگار وجود ندارد و فقط در لوله آزمایش یا فلاسک استفاده می شود. نمونه ای از این نوع محیط کشت نوترنیت براث است.
محیط کشت غنی شده
برای رشد طیف گسترده ای از موجودات زنده کاربرد دارد. مانند آگار خون و آگار شکلات که از معروف ترین مدل های محیط کشت غنی شده می باشند.
محیط کشت جامد
این محیط شامل 2 تا 5 درصد ماده آگار است و بعد از سرد شدن منعقد می شود. از محیط کشت جامد درون لوله آزمایش یا پلیت استفاده می شود. به طور مثال: TSI و M.c. از دیگر کاربرد های محیط کشت جامد می توان به تولید پیگمانت، تشکیل کلنی، دیدن منطقه همولیز و تشخیص انواع باکتری اشاره کرد.
محیط کشت نیمه جامد
در این محیط مقدار کمی آگار وجود دارد. به همین دلیل کاملا منعقد نمی شود و همیشه به همان حالت نیمه جامد باقی می ماند. مانند SIM. (آگار ماده ای پلی ساکاریدی است که از یک نوع جلبک قرمز دریایی تهیه شده است. این ماده در 95 درجه سانتی گراد ذوب می شود و در 42 درجه سانتی گراد منعقد می شود.)
محیط کشت پایه
کمترین مقدار مواد غذایی برای رشد باکتری ها در این محیط می باشد. مبنا و پایه ی تمام محیط های کشت، محیط کشت پایه می باشد. تمام باکتری ها در آن رشد می کنند زیرا فاقد ماده ضد میکروب است. مانند محیط نوترینت آگار، نوترینت براث.
محیط کشت ترابری
برای تنها نگهداری از جانور نمونه و جابه جایی یا ذخیره آن مورد استفاده قرار میگیرد و هیچ جانور نمونه ی دیگری در آن رشد نمی کند.
محیط کشت اختصاصی
این محیط ها برای رشد باکتری های خاصی مناسب است. کاربرد محیط کشت اختصاصی برای ایزوله کردن نوع خاصی از باکتری ها در یک مخلوط باکتری است. به طور مثال برای تشخیص گونه بیماری زای استافیلوکوکوس اورئوس استفاده می شود.
محیط کشت افتراقی
در محیط افتراقی به علتمک وجود یک سری مواد ویژه و همچنین ضد میکروبی، برخی باکتری ها نسبت به بقیه متمایز می شوند. مانند محیط مک کانکی که حاوی لاکتوز و معرف های شیمیایی است. به همین دلیل باعث تمایز باکتری هایی می شود که لاکتوز را تخمیر می کنند. نمونه ی دیگر این محیط ها، تتراتیوناف براث است که رشد باکتری سالمونلا را در نمونه ی مدفوع افزایش می دهد و به دیگر باکتری ها اجازه ی رشد نمی دهد.
محیط کشت blood agar
یک محیط کشت عمومی است برای تکثیر و جداسازی باکتری های بیماری زا به خصوص باکتری هایی که برای رشد به مواد مغذی نیاز دارند. کاربرد دیگر آن پیدا کردن همولیزین در باکتری ها می باشد. همولیز با توجه به نوع باکتری به 3 دسته تقسیم می شود. همولیز کامل b، همولیز ناقص a، عدم همولیز y.
محیط کشت آگار شکلاته
وقتی درجه ی اتوکلاو محیط آگار خوندار حدود 70-80 درجه سانتی گراد باشد، اگر خون دفیبرینه گاو اضافه کنیم، محیط کشت تبدیل به محیط کشت آگار شکلاته می شود. در این محیط گلبول های قرمز در اثر حرارت متلاشی شده است و برای رشد باکتری های خاص مانند هموفیلوس که نیاز بیشتری به مواد غذایی دارند مناسب است.
محیط کشت مک کانکی آگار
این محیط کشت، یک محیط کشت جامد برای متمایز کردن جمعیت زیادی از میکروب ها می باشد. کاربرد های دیگر آن، شناسایی تخمیرکننده های لاکتوزو پاتوژن های لوله ای گرم می باشد.
این محیط شامل پپتون، بافر، لاکتوز، کریستال و نوترال رد می باشد که از رشد باکتری های گرم مثبت جلوگیری می کند. کلنی باکتری های تخمیر کننده را به رنگ قرمز در می آورد. ارگانیسم هایی که نمی توانند لاکتوز را تخمیر کنند، باعث تغییر رنگ نمی شوند و با محیط همرنگ می شوند.
محیط کشت lysine Iron Agar
