رنگ آمیزی پرشین بلو
پرشین بلو (آبی پروس) یکی از رنگ‌های رایجی است که امروزه برای رنگ‌آمیزی بافت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع این رنگ اولین رنگ مصنوعی بود که در طول انقلاب صنعتی کشف شد.
این ماده به طور تصادفی در سال ۱۷۰۴ توسط یک شیمی‌دان که قصد ساخت رنگ دیگری را داشت، کشف شد اما تا سال ۱۸۶۷ که فرمول اصلی این رنگ توسط پاتولوژیست آلمانی به نام مکس پرل [۱] بیان شد، به عنوان یک رنگ هیستوشیمیایی مورد استفاده قرار نمی‌گرفت. به همین دلیل است که این رنگ اغلب با نام پرل پرشین بلو شناخته می‌شود.
این رنگ برای نمایش دادن آهن موجود در بافت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش‌های مختلفی برای رنگ‌آمیزی با پرشین بلو وجود دارد. یکی از روش‌های رایج رنگ‌آمیزی با این رنگ، روش گوموری است. محلول‌های پتاسیم فروسیانید و اسید کلریدریک که در این روش استفاده می‌شوند بسیار قوی‌تر از محلول‌های استفاده شده در روش پرل است. اما در بیش‌تر متون موجود در شاخه هیستولوژی روش پرل آورده شده است و همچنین نسبت به روش‌های دیگر مقرون به صرفه است. به همین دلیل برآن شدیم تا در این مقاله رنگ‌آمیزی بافت به روش پرل را مورد بررسی قرار دهیم پس با ما همراه باشید تا با مواد مورد نیاز، مراحل رنگ‌آمیزی و نتایج به دست آمده از رنگ‌آمیزی پرل بیش‌تر آشنا شوید.
رنگ‌آمیزی با پرشین بلو (PB) جزو رنگ‌‌آمیزی‌های خاص به شمار نمی‌رود بلکه یک واکنش هیستوشیمیایی است.
در چه مواردی از پرشین بلو برای رنگ‌آمیزی استفاده می‌شود؟
پروتکل‌های مختلفی برای رنگ‌آمیزی با رنگ پرشین بلو وجود دارد اما همه این پروتکل‌ها دارای یک هدف مشخص هستند. به طور کلی برای نمایش دادن آهن موجود در بافت‌ها از این رنگ استفاده می‌شود.
این رنگ در طیف گسترده‌ای از آزمایشات با اهداف تحقیقاتی و تشخیصی استفاده می‌شود. به عنوان مثال در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی رنگ پرشین بلو (PB) کاربرد بسیاری دارد. پاتولوژیست‌ها برای تشخیص وجود آهن در نمونه‌های برداشته شده از مغز استخوان و طحال از این رنگ استفاده می‌کنند. این روش به ویژه برای ارزیابی بیماران مبتلا به بیماری‌های پاتولوژیکی که دارای رسوبات هموسیدرین هستند، بسیار مفید خواهد بود. احتمال وجود این رسوبات در بیماری‌های ذکر شده در زیر وجود دارد:
- کم‌خونی همولیتیک
- هموکروماتوز (که ممکن است در آن مقدار آهن تشکیل شده در اندام‌ها بیش از حد مجاز باشد.)
- برخی بیماری‌های کبدی
- ریه‌های بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب
به همین دلیل محققانی که مطالعه و بررسی‌هایی روی این بیماری‌ها انجام می‌دهند، ممکن است به دفعات از این رنگ برای رنگ‌آمیزی قطعات بافت برش داده شده استفاده کنند تا وجود آهن در بافت‌های مورد نظر را تشخیص دهند.
همچنین در مواردی که یک لکه قهوه‌ای در بخشی از یک بافت مشاهده شود و نیاز به شناسایی آن باشد نیز ممکن است از این رنگ استفاده شود.
در واکنش پرشین بلو چه اتفاقی می‌افتد؟
رنگ‌آمیزی با پرشین بلو شامل سه مرحله کلی است:
مرحله اول: برش‌های بافت با اسیدکلریدریک موجود، پروتئین‌های متصل به مولکول‌های هموسیدرین را از بین می‌برند و در نهایت باعث می‌شود یون‌های آهن یا فریک (+۳) آزاد شوند.
هموسیدرین یک ماده رنگی به شکل گرانول است که آهن را در خود ذخیره می‌کند. این ماده از تجزیه هموگلوبین به وجود می‌آید و از آهن و پروتئین تشکیل شده است و ممکن است در شرایط پاتولوژیک خاصی مانند هموکروماتوز در بافت‌ها وجود داشته باشد.
این ماده‌ی زرد-قهوه‌ای در آب و مواد قلیایی محلول نیست. این درحالی است که حتی بعد از فیکس شدن نیز در اسید حل می‌شود.
مرحله دوم: در این مرحله یون‌های فریک با محلول پتاسیم فروسیانید مخلوط می‌شوند و فریک فروسیانید –یک ماده رنگی نامحلول با رنگ آبی روشن- را تشکیل می‌دهند.
فریک فروسیانید همان رنگ پرشین بلو یا آبی پروس است. اسیدکلریدریک و فروسیانید پتاسیم را می‌توانید به صورت محلول‌های جداگانه و یا به صورت یک محلول ترکیبی از بازار تهیه کنید.
مرحله سوم: در صورت نیاز در واکنش پرشین بلو (PB) می‌توان از رنگ‌های مخالف یا counterstain های قرمز مانند نوترال‌رد (neutral red) یا سافرانین‌او (safranin O) استفاده کرد. پس از طی مراحل ذکر شده، نتیجه رنگ‌آمیزی به گونه‌ای است که آهن موجود در بافت به رنگ آبی یا بنفش مشاهده می‌شود. اجزای دیگر بافت مانند هسته و سیتوپلاسم به رنگ قرمز مشاهده می‌شوند که این موضوع به دلیل اضافه کردن رنگ مخالفِ قرمز (Red counterstain) به نمونه است.
